‘Vječno razapeti’ Ivana Meštrovića
Skulptura Ivana Meštrovića „Vječno razapeti”, njezin sadreni odljev iz 1930. nalazi se u nekadašnjoj kiparevoj kući na zagrebačkom Gornjem gradu, danas Atelijeru Meštrović, a kamena skulptura nastala godinu dana kasnije nalazi se u Crkvi Presvetog Otkupitelja u Otavicama, mjestu gdje je Meštrović proveo svoje djetinjstvo
Ivan Meštrović nije samo jedan od najvažnijih umjetnika, nego i jedan od najvažnijih kipara koji je veliki dio svoga opusa posvetio sakralnoj tematici te je oblikovao više sakralnih prostora. Nekada se posvetio samo oblikovanju interijera, neka je u potpunosti osmislio kao što je slučaj s njegovom grobnicom, odnosno mauzolejem obitelji Meštrović, odnosno crkvom Presvetog Otkupitelja koja se nalazi u Otavicama. Otavice su njegov rodni kraj u kojem je proveo djetinjstvo i odakle počinje njegov životni i umjetnički put.
Ivan Meštrović se crkvom Presvetog Otkupitelja bavio od 1926. do početka 30-tih godina i osmislio je ne samo skulptorski dio, nego i slikarski, koji nije ostvaren, te i sam arhitektonski okvir. Stoga je važno istaknuti da nije samo studirao skulpturu u Beču, već i arhitekturu.
Interijerom crkve Presvetog Otkupitelja, jedne monumentalne centralne građevine, dominira djelo „Vječno razapeti”, odnosno raspeće koje prikazuje Krista iz vizije sv. Franje. To je Krist koji nije razapet na križu, već ga drži serafin. Meštrović je pri osmišljavanju tog kompleksa, odnosni kiparskog i fresko ciklusa, bio inspiriran svojim putovanjima u Grčku, Palestinu i Egipat, tu se inspirirao različitim civilizacijama, ali i njihovim umjetničkim i religioznim segmentom. Zato se u prikazu samog Krista vidi jedan odmak od načina na koji je do tada prikazivao temu raspela.
Tijelo Krista na ovoj skulpturi nije izmučeno, nije nalik onom koje je 1916. oblikovao u drvu u Ženevi. To je mladi Krist na kojem se ne razaznaju tragovi muke, na njegovom licu titra blagi arhajski osmijeh i tu se provlači jedna puno optimističnija ideja. Meštrović je u tom prikazu spojio jednu univerzalnu ideju spasa, trpljenja, nade i nije slučajno da je tu skulpturu u patiniranoj sadri držao u svom domu u Mletačkoj ulici na zagrebačkom Gornjem gradu po čemu vidimo koliko je njemu to djelo bilo važno i koliko se u njemu prepoznavao.
Cijeli kompleks crkve Presvetog Otkupitelja nosio je univerzalnu ideju i u fresko dekoraciji kupole, koja nikada nije bila ostvarena, ali su sačuvane mnoge njegove skice i studije koje su trebale biti prenešene u fresko slike. Meštrović je na tim studijama prikazivao osnivače glavnih svjetskih religija, a želio je tu prikazati i Michelangela koji mu je bio veliki umjetnički uzor.
(O „Velikom raspeću” Ivana Meštrovića za emisiju “Umjetnost križa” HKR-a govorila je Barbara Vujanović, viša kustosica Atelijera Meštrović u Zagrebu)
Izvor: hkm.hr